(處世三大奇書之一)《圍爐夜話》註音版

(處世三大奇書之一)

《圍爐夜話》注音版

陳李楊

二零二零年三月十七日


(處世三大奇書之一)《圍爐夜話》注音版


【原序】圍爐夜話寒夜圍爐,田家婦子之樂也。顧篝燈坐對,或默默然無一言,或嘻嘻然言非所宜言,皆無所謂樂,不將虛此良夜乎?餘識字農人也。歲晚務閒,家人聚處,相與燒.煨山芋,心有所得,輒述諸口,命兒輩繕寫存之,題曰圍爐夜話。但其中皆隨得隨錄,語無倫次且意淺辭蕪,多非信心之論,特以課家人消永夜耳,不足為外人道也。倘蒙有道君子惠而正之,則幸甚 。

咸豐甲寅二月既望王永彬書於橋西館之一經堂。

【作者簡介】(清)王永彬,字宜山,人稱宜山先生,王氏後人稱其宜山公, 一生經歷了乾隆、嘉慶、道光、咸豐、同治五個王朝。

生於乾隆壬子年正月二十三亥時,卒於同治己巳年正月二十五巳時,享年七十有八。為南宋孝宗時王剛中之後,經兩次遷徙,直到其父清朝乾隆間才遷往荊州府枝江縣城西十五里石門坎。年少時,其仲兄去世,一度面臨輟學,後發憤始得入縣學讀書。他不喜科舉,很晚才恩獲貢生科名,為修職郎,參與編修同治版本《枝江縣誌》,擔任"分修"。後候選教諭,因深受儒家思想薰陶,在教學中,先令學生修身,次教其治學,不以科舉應試為唯一目的。並能身先士卒,修養己身而後教。同時對於鄉人,見善必賞;見過必反覆規勸,一定要使其徹底改正。 王永彬涉獵廣泛,在著述授業之餘,經史諸子書法醫學皆習,尤好吟詩,其同郡文友王柏心為其撰寫《勅授修職郎宜山王公傳》記載:"公著述外,尤好吟詠,與高安周柳溪、彝陵(夷陵)羅夢生結詩社,號吟壇三友"。

王永彬為人不愛榮華富貴,生性純茂衝遠。光緒《荊州府志·卷五十七·藝文志》記載:"王永彬,字宜山,歲貢生,性孝友,隱居教授。邑令朱錫綬耳其名,虛心造訪,永彬鑿坯而遁。"與友人一起每酒醉高論,說到古忠孝義烈之事,則沾襟涕泗不能止。

【附註】《圍爐夜話》是清代著名文學品評家王永彬著作的儒家通俗讀物,是針對當時以及以前的文壇掌故、人、事、文章等分段所作的評價議論,寓意深刻。原著共二百二十一則,本無序數,加之以便查考。附上拼音,實為童蒙閱讀之便。編輯時錯漏在所難免,還望斧正。

1. jiào zǐ dì yú yòu shí,biàn dāng yǒu zhèng dà guāng míng qì xiàng ;jiǎn shēn xīn yú píng rì,bù kě wú yōu qín tì lì gōng fū.


  教子弟於幼時,便當有正大光明氣象;檢身心於平日,不可無憂勤惕厲工夫。


2. yǔ péng yǒu jiāo yóu,xū jiāng tā men hǎo chù liú xīn xué lái,fāng néng shòu yì ;duì shèng xián yán yǔ,bì yào wǒ píng shí zhào yàng xíng qù,cái suàn dú shū.


  與朋友交遊,須將他們好處留心學來,方能受益;對聖賢言語,必要我平時照樣行去,才算讀書。


3. pín wú kě nài wéi qiú jiǎn,zhuō yì hé fáng zhǐ yào qín.


  貧無可奈惟求儉,拙亦何妨只要勤。


4. wěn dāng huà,què shì píng cháng huà,suǒ yǐ tīng wěn dāng huà zhě bù duō ;běn fèn rén,jí shì kuài huó rén,wú nài zuò běn fèn rén zhě shén shǎo.


  穩當話,卻是平常話,所以聽穩當話者不多;本分人,即是快活人,無奈做本分人者甚少。


5. chǔ shì yào dài rén zuò xiǎng,dú shū xū qiè jǐ yòng gōng.


  處事要代人作想,讀書須切己用功。


6. yī xìn zì shì lì shēn zhī běn,suǒ yǐ rén bù kě wú yě; yī shù zì shì jiē wù zhī yào,suǒ yǐ zhōng shēn kě xíng yě.


  一信字是立身之本,所以人不可無也;一恕字是接物之要,所以終身可行也。


7. rén jiē yù huì shuō huà,sū qín nǎi yīn huì shuō ér shā shēn; rén jiē yù duō jī cái,shí chóng nǎi yīn duō jī cái ér sàng mìng.


  人皆欲會說話,蘇秦乃因會說而殺身;人皆欲多積財,石崇乃因多積財而喪命。


8. jiào xiǎo ér yí yán,yán qì zú yǐ píng zào qì; dài xiǎo rén yí jìng,jìng xīn kě yǐ huà xié xīn。


  教小兒宜嚴,嚴氣足以平躁氣;待小人宜敬,敬心可以化邪心。


9. shàn móu shēng zhě,dàn lìng cháng yòu nèi wài,qín xiū héng yè,ér bù bì fù qí jiā ;shàn chǔ shì zhě,dàn jiù shì fēi kě fǒu,shěn dìng zhāng chéng,ér bù bì lì yú jǐ.


  善謀生者,但令長幼內外,勤修恆業,而不必富其家;善處事者,但就是非可否,審定章程,而不必利於己。


10. míng lì zhī bù yí dé zhě jìng dé zhī,fú zhōng wèi huò; kùn qióng zhī zuì nán nài zhě néng nài zhī,kǔ dìng huí gān.shēng zī zhī gāo zài zhōng xìn,fēi guān jī qiǎo; xué yè zhī měi zài dé xíng,bù jǐn wén zhāng.


  名利之不宜得者竟得之,福終為禍;困窮之最難耐者能耐之,苦定回甘。生資之高在忠信,非關機巧;學業之美在德行,不僅文章。


11. fēng sú rì qū yú shē yín,mí suǒ dǐ zhǐ,ān dé yǒu dūn gǔ piáo zhī jūn zǐ,lì wǎn jiāng hé; rén xīn rì sàng qí lián chǐ,jiàn zhì xiāo wáng,ān dé yǒu jiǎng míng jié zhī dà rén,guāng zhēng rì yuè.


  風俗日趨於奢淫,靡所底止,安得有敦古樸之君子,力挽江河;人心日喪其廉恥,漸至消亡,安得有講名節之大人,光爭日月。


12. rén xīn tǒng ěr mù guān hái,ér yú bǎi tǐ wèi jūn,bì suí chù jiàn shén míng zhī zǎi; rén miàn hé méi yǎn bí kǒu,yǐ chéng yī zì yuē kǔ ,zhī zhōng shēn wú ān yì zhī shí.


  人心統耳目官骸,而於百體為君,必隨處見神明之宰;人面合眉眼鼻口,以成一字曰苦,知終身無安逸之時。


13. wǔ zǐ xū bào fù xiōng zhī yī,ér yǐng dū miè,shēn bāo xū jiù jūn shàng zhī nán,ér chǔ guó cún,kě zhī rén xīn zú shì yě; qín shǐ huáng miè dōng zhōu zhī suì,ér liú jì shēng,liáng wǔ dì miè nán qí zhī nián,ér hóu jǐng jiàng,kě zhī tiān dào hǎo huán yě.


  伍子胥報父兄之伊,而郢都滅,申包胥救君上之難,而楚國存,可知人心足恃也;秦始皇滅東周之歲,而劉季生,梁武帝滅南齊之年,而侯景降,可知天道好還也。


14. yǒu cái bì tāo cáng,rú hún jīn pú yù,àn rán ér rì zhāng yě ;wéi xué wú jiàn duàn,rú liú shuǐ xíng yún,rì jìn ér bù yǐ yě.


  有才必韜藏,如渾金璞玉,闇然而日章也;為學無間斷,如流水行雲,日進而不已也。


15. jī shàn zhī jiā,bì yǒu yú qìng ;jī bù shàn zhī jiā,bì yǒu yú yāng.kě zhī jī shàn yǐ yí zǐ sūn,qí móu shén yuǎn yě.xián ér duō cái,zé sǔn qí zhì; yú ér duō cái,zé yì qí guò.kě zhī jī cái yǐ yí zǐ sūn,qí hài wú qióng yě.


  積善之家,必有餘慶;積不善之家,必有餘殃。可知積善以遺子孫,其謀甚遠也。賢而多財,則損其志;愚而多財,則益其過。可知積財以遺子孫,其害無窮也。


16. měi jiàn dài zǐ dì yán lì zhě,yì zhì chéng dé; gū xī zhě,duō yǒu bài xíng,zé fù xiōng zhī jiào yù suǒ xì yě.yòu jiàn yǒu zǐ dì cōng yǐng zhě,hū rù xià liú; yōng yú zhě,zhuǎn wéi shàng dá,zé fù xiōng zhī péi zhí suǒ guān yě.rén pǐn zhī bù gāo,zǒng wèi yī lì zì kàn bù pò; xué yè zhī bù jìn,zǒng wèi yī lǎn zì diū bù kāi.dé zú yǐ gǎn rén,ér yǐ yǒu dé dāng dà quán,qí gǎn yóu sù ;cái zú yǐ lèi jǐ,ér yǐ yǒu cái chù luàn shì,qí lèi yóu shēn.


  每見待子弟嚴厲者,易至成德;姑息者,多有敗行,則父兄之教育所繫也。又見有子弟聰穎者,忽入下流;庸愚者,轉為上達,則父兄之培植所關也。人品之不高,總為一利字看不破;學業之不進,總為一懶字丟不開。德足以感人,而以有德當大權,其感尤速;財足以累己,而以有財處亂世,其累尤深。


17. dú shū wú lùn zī xìng gāo dī,dàn néng qín xué hǎo wèn,fán shì sī yí gè suǒ yǐ rán,zì yǒu yì lǐ guàn tōng zhī rì; lì shēn bù xián jiā shì pín jiàn,dàn néng zhōng hòu lǎo chéng,suǒ xíng wú yī háo gǒu qiě chù,biàn wèi xiāng dǎng yǎng wàng zhī rén.


  讀書無論資性高低,但能勤學好問,凡事思一個所以然,自有義理貫通之日;立身不嫌家世貧賤,但能忠厚老成,所行無一毫苟且處,便為鄉黨仰望之人。


18. kǒng zǐ hé yǐ è xiāng yuàn,zhǐ wèi tā shì zhōng shì lián,wú fēi jiǎ miàn kǒng; kǒng zǐ hé yǐ qì bǐ fū,zhǐ yīn tā huàn dé huàn shī,jìn shì sú xīn cháng.


  孔子何以惡鄉愿,只為他似忠似廉,無非假面孔;孔子何以棄鄙夫,只因他患得患失,盡是俗心腸。


19. dǎ suàn jīng míng,zì wèi zì jì,rán bài zǔ fù zhī jiā shēng zhě,bì cǐ rén yě; pǔ shí hún hòu,chū wú shén qí,rán péi zǐ sūn zhī yuán qì zhě,bì cǐ rén yě.


  打算精明,自謂自計,然敗祖父之家聲者,必此人也;樸實渾厚,初無甚奇,然培子孫之元氣者,必此人也。


20. xīn néng biàn shì fēi,chǔ shì fāng néng jué duàn ;rén bù wàng lián chǐ,lì shēn zì bù bēi wū.


  心能辨事非,處事方能決斷;人不忘廉恥,立身自不卑汙。


21. zhōng yǒu yú zhōng,xiào yǒu yú xiào,kě zhī zhōng xiào èr zì,bú shì lián lì rén zuò de lái; rén yǒu jiǎ rén,yì yǒu jiǎ yì,kě zhī rén yì liǎng tú,bù wú jiān è rén cáng qí nèi.


  忠有愚忠,孝有愚孝,可知忠孝二字,不是憐俐人做得來;仁有假仁,義有假義,可知仁義兩途,不無奸惡人藏其內。


22. quán shì zhī tú,suī zhì qīn yì zuò wēi fú,qǐ zhī yān yún guò yǎn,yǐ lì jiàn qí xiāo wáng ;jiān xié zhī bèi,jí píng dì yì qǐ fēng bō,qǐ zhī shén guǐ yǒu líng,bù kěn tīng qí diān dǎo.


  權勢之徒,雖至親亦作威福,豈知煙雲過眼,已立見其消亡;奸邪之輩,即平地亦起風波,豈知神鬼有靈,不肯聽其顛倒。


23.   zì jiā fù guì,bù zháo yì lǐ,rén jiā fù guì,bù zháo yǎn lǐ,cǐ shì hé děng xiōng jīn ;gǔ rén zhōng jiào,bù lí xīn tóu,jīn rén zhōng xiào,bù lí kǒu tóu,cǐ shì hé děng zhì liàng.


  自家富貴,不著意裡,人家富貴,不著眼裡,此是何等胸襟;古人忠教,不離心頭,今人忠孝,不離口頭,此是何等志量。


24. wáng zhě bù lìng rén fàng shēng,ér wú gù què bù shā shēng,zé wù mìng kě xī yě; shèng rén bù zé rén wú guò,wéi duō fāng yòu zhī gǎi guò,shù rén xīn kě huí yě.


  王者不令人放生,而無故卻不殺生,則物命可惜也;聖人不責人無過,唯多方誘之改過,庶人心可回也。


25. dà zhàng fū chǔ shì,lùn shì fēi,bù lùn huò fú; shì jūn zǐ lì yán,guì píng zhèng,yóu guì jīng xiáng.


  大丈夫處事,論是非,不論禍福;士君子立言,貴平正,尤貴精詳。


26.   cún kē míng zhī xīn zhě,wèi bì yǒu qín shū zhī lè; jiǎng xìng mìng xué zhě,bù kě wú jīng jì zhī cái.


  存科名之心者,未必有琴書之樂;講性命學者,不可無經濟之才。


27. pō fù zhī tí kū nù mà,jì liǎng yào yì wú duō,wéi jìng ér zhèn zhī,zé zì zhǐ yǐ.chán rén zhī bǒ nòng tiǎo suō,qíng xíng suī ruò shén pò,gǒu dàn ér zhì zhī,shì zì xiāo yǐ.


  潑婦之啼哭怒罵,伎倆要亦無多,唯靜而鎮之,則自止矣。讒人之簸弄挑唆,情形雖若甚迫,苟淡而置之,是自消矣。


28. kěn jiù rén kēng kǎn zhōng,biàn shì huó pú sà; néng tuō shēn láo lóng wài,biàn shì dà yīng xióng.


  肯救人坑坎中,便是活菩薩;能脫身牢籠外,便是大英雄。


29. qì xìng guāi zhāng,duō shì yāo wáng zhī zǐ; yǔ yán shēn kè,zhōng wèi báo fú zhī rén.


  氣性乖張,多是夭亡之子;語言深刻,終為薄福之人。


30. zhì bù kě bù gāo,zhì bù gāo,zé tóng liú hé wū,wú zú yǒu wéi yǐ; xīn bù kě tài dà,xīn tài dà,zé shě jìn tú yuǎn,nán qī yǒu chéng yǐ.


  志不可不高,志不高,則同流合汙,無足有為矣;心不可太大,心太大,則舍近圖遠,難期有成矣。


31. pín jiàn fēi rǔ,pín jiàn ér chǎn qiú yú rén zhě wèi rǔ; fù guì fēi róng,fù guì ér lì jì yú shì zhě wèi róng.jiǎng dà jīng lún,zhǐ shì shí shí luò luò; yǒu zhēn xué wèn,jué bù guài guài qí qí.


  貧賤非辱,貧賤而諂求於人者為辱;富貴非榮,富貴而利濟於世者為榮。講大經綸,只是實實落落;有真學問,決不怪怪奇奇。


32. gǔ rén bǐ fù zǐ wèi qiáo zǐ,bǐ xiōng dì wèi huā è,bǐ péng yǒu wèi zhī lán,dūn lún zhě,dāng jí wù qióng lǐ yě; jīn rén chēng zhū shēng yuē xiù cái,chēng gòng shēng yuē míng jīng,chēng jǔ rén yuē xiào lián,wèi shì zhě,dāng gù míng sī yì yě.


  古人比父子為橋梓,比兄弟為花萼,比朋友為芝蘭,敦倫者,當即物窮理也;今人稱諸生曰秀才,稱貢生曰明經,稱舉人曰孝廉,為士者,當顧名思義也。


33.   fù xiōng yǒu shàn xíng,zǐ dì xué zhī huò bù xiào; fù xiōng yǒu è xíng,zǐ dì xué zhī zé wú bù xiào; kě zhī fù xiōng jiào zǐ dì,bì zhèng qí shēn yǐ lǜ zi,wú yōng tú shì yán cí yě。jūn zǐ yǒu guò xíng,xiǎo rén jí zhī bù néng róng ;jūn zǐ wú guò xíng,xiǎo rén jí zhī yì bù néng róng; kě zhī jūn zǐ chù xiǎo rén,bì píng qí qì yǐ dài zhī,bù kě shāo xíng jī qiè yě.


  父兄有善行,子弟學之或不肖;父兄有惡行,子弟學之則無不肖;可知父兄教子弟,必正其身以率子,無庸徒事言詞也。君子有過行,小人嫉之不能容;君子無過行,小人嫉之亦不能容;可知君子處小人,必平其氣以待之,不可稍形激切也。


34. shǒu shēn bù gǎn wàng wéi,kǒng yí xiū yú fù mǔ; chuàng yè hái xū shēn lǜ,kǒng yí hài yú zǐ sūn.


  守身不敢妄為,恐貽羞於父母;創業還須深慮,恐貽害於子孫。


35. wú lùn zuò hé děng rén,zǒng bù kě yǒu shì lì qì; wú lùn xí hé děng yè,zǒng bù kě yǒu cū fú xīn


  無論作何等人,總不可有勢利氣;無論習何等業,總不可有粗浮心。


36. zhī dào zì jiā shì hé děng shēn fèn,zé bù gǎn xū jiāo yǐ; xiǎng dào tā rì shì nà yàng xià chǎng,zé kě yǐ fā fèn yǐ.


  知道自家是何等身份,則不敢虛驕矣;想到他日是那樣下場,則可以發憤矣。


37. cháng rén tū zāo huò huàn,kě jué qí zài xīng,xīn dòng yú jǐng lì yě.dà jiā jiàn jí xiāo wáng,nán qī qí fù zhèn,shì chéng yú yīn xún yě.


  常人突遭禍患,可決其再興,心動於警勵也。大家漸及消亡,難期其復振,勢成於因循也。


38. tiān dì wú qióng qī,shēng mìng zé yǒu qióng qī,qù yī rì,biàn shǎo yī rì; fù guì yǒu dìng shù,xué wèn zé wú dìng shù,qiú yī fēn,biàn dé yī fēn.


  天地無窮期,生命則有窮期,去一日,便少一日;富貴有定數,學問則無定數,求一分,便得一分。


39. chǔ shì yǒu hé dìng píng,dàn qiú cǐ xīn guò děi qù; lì yè wú lùn dà xiǎo,zǒng yào cǐ shēn zuò de lái.


  處事有何定憑,但求此心過得去;立業無論大小,總要此身做得來。


40. qì xìng bù hé píng,zé wén zhāng shì gōng,jù wú zú qǔ; yǔ yán duō jiǎo shì,zé rén pǐn xīn shù,jǐn shǔ kě yí.


  氣性不和平,則文章事功,俱無足取;語言多矯飾,則人品心術,盡屬可疑。


41.   wù yòng cōng míng,hé ruò yī shēng shǒu zhuō; làn jiāo péng yǒu,bù rú zhōng rì dú shū.


  誤用聰明,何若一生守拙;濫交朋友,不如終日讀書。


42. kàn shū xū fàng kāi yǎn kǒng,zuò rén yào lì dìng jiǎo gēn.


  看書須放開眼孔,做人要立定腳跟。


43. yán jìn hū jīn,rán yán shì zhèng qì,jīn shì guāi qì; gù chí shēn guì yán,ér bù kě jīn.qiān sì hū chǎn,rán qiān shì xū xīn,chǎn shì mèi xīn; gù chǔ shì guì qiān,ér bù kě chǎn.


  嚴近乎矜,然嚴是正氣,矜是乖氣;故持身貴嚴,而不可矜。謙似乎諂,然謙是虛心,諂是媚心;故處世貴謙,而不可諂。


44. cái bù huàn qí bù dé,huàn cái dé,ér bù néng shàn yòng qí cái; lù bù huàn qí bù lái,huàn lù lái,ér bù néng wú kuì qí lù.


  財不患其不得,患財得,而不能善用其財;祿不患其不來,患祿來,而不能無愧其祿。


45.   jiāo péng yǒu zēng tǐ miàn,bù rú jiāo péng yǒu yì shēn xīn ;jiào zǐ dì qiú xiǎn róng,bù rú jiào zǐ dì lì pǐn xíng.


  交朋友增體面,不如交朋友益身心;教子弟求顯榮,不如教子弟立品行。


46. jūn zǐ cún xīn,dàn píng zhōng xìn,ér fù rú jiē jìng zhī rú shén,suǒ yǐ jūn zǐ lè de wèi jūn zǐ; xiǎo rén chǔ shì,jǐn shè jī guān,ér xiāng dǎng jiē bì zhī ruò guǐ,suǒ yǐ xiǎo rén wǎng zuò le xiǎo rén.


  君子存心,但憑忠信,而婦孺皆敬之如神,所以君子樂得為君子;小人處世,盡設機關,而鄉黨皆避之若鬼,所以小人枉做了小人。


47. qiú gè liáng xīn guǎn wǒ,liú xiē yú dì chǔ rén。


  求個良心管我,留些餘地處人。


48. yī yán zú yǐ zhào dà huò,gù gǔ rén shǒu kǒu rú píng,wéi kǒng qí fù zhuì yě; yī xíng zú yǐ diàn zhōng shēn,gù gǔ rén chì gōng ruò bì,wéi kǒng yǒu xiá cī yě.


  一言足以召大禍,故古人守口如瓶,惟恐其覆墜也;一行足以玷終身,故古人飭躬若璧,惟恐有瑕疵也。


49.   yán zi zhī bù xiào,mèng zǐ zhī zì fǎn,shì xián rén chù hèng nì zhī fāng; zǐ gòng zhī wú chǎn,yuán sī zhī zuò xián,shì xián rén shǒu pín qióng zhī fǎ.


  顏子之不校,孟子之自反,是賢人處橫逆之方;子貢之無諂,原思之坐弦,是賢人守貧窮之法。


50. guān zhū xiá,wù qí míng lì; guān bái yún,wù qí juǎn shū; guān shān yuè,wù dé líng qí; guān hé hǎi,wù qí hào hàn,zé fǔ yǎng jiān jiē wén zhāng yě。duì lǜ zhú dé qí xū xīn; duì huáng huá dé qí wǎn jié; duì sōng bǎi dé qí běn xìng; duì zhī lán dé qí yōu fāng,zé yóu lǎn chù jiē shī yǒu yě.


  觀朱霞,悟其明麗;觀白雲,悟其卷舒;觀山嶽,悟得靈奇;觀河海,悟其浩瀚,則俯仰間皆文章也。對綠竹得其虛心;對黃華得其晚節;對松柏得其本性;對芝蘭得其幽芳,則遊覽處皆師友也。


51. xíng shàn jì rén,rén suì dé yǐ ān quán,jí zài wǒ yì wèi kuài yì chěng jiān móu shì,shì nán bì qí wěn zhòng,kě xī tā tú zì huài xīn.


  行善濟人,人遂得以安全,即在我亦為快意;逞奸謀事,事難必其穩重,可惜他徒自壞心。


52. bù jìng yú shuǐ,ér jìng yú rén,zé jí xiōng kě jiàn yě ;bù jué yú shān,ér jué yú dié,zé xì wēi yí fáng yě.


  不鏡於水,而鏡於人,則吉凶可鑑也;不蹶于山,而蹶於垤,則細微宜防也。


53. fán shì jǐn shǒu guī mó,bì bù dà cuò; yī shēng dàn zú yī shí,biàn chēng xiǎo kāng.


  凡事謹守規模,必不大錯;一生但足衣食,便稱小康。


54. shí fēn bù nài fán,nǎi wéi rén dà bìng; yī wèi xué chī kuī,shì chǔ shì liáng fāng.


  十分不耐煩,乃為人大病;一味學吃虧,是處事良方。


55. xí dú shū zhī yè,biàn dāng zhī dú shū zhī lè; cún wéi shàn zhī xīn,bù bì yāo wéi shàn zhī míng.


  習讀書之業,便當知讀書之樂;存為善之心,不必邀為善之名。


56. zhī wǎng rì suǒ wǎng zhī fēi,zé xué rì jìn yǐ; jiàn shì rén kě qǔ zhě duō,zé dé rì jìn yǐ.


  知往日所往之非,則學日進矣;見世人可取者多,則德日進矣。


57. jìng tā rén,jí shì jìng zì jǐ; kào zì jǐ,shèng yú kào tā rén.


  敬他人,即是敬自己;靠自己,勝於靠他人。


58. jiàn rén shàn xíng,duō fāng zàn chéng; jiàn rén guò jǔ,duō fāng tí xǐng,cǐ zhǎng zhě dài rén zhī dào yě.wén rén yù yán,jiā yì fèn miǎn; wén rén bàng yǔ,jiā yì jǐng tì,cǐ jūn zǐ xiū jǐ zhī gōng yě.


  見人善行,多方贊成;見人過舉,多方提醒,此長者待人之道也。聞人譽言,加意奮勉;聞人謗語,加意警惕,此君子修己之功也。


59. shē chǐ zú yǐ bài jiā ,qiān lìn yì zú yǐ bài jiā.shē chǐ zhī bài jiā,yóu chū cháng qíng ;ér qiān lìn zhī bài jiā,bì zāo qí huò.yōng yú zú yǐ fù shì ,jīng míng yì zú yǐ fù shì.yōng yú zhī fù shì,yóu wèi xiǎo jiù ;ér jīng míng zhī fù shì,bì jiàn dà xiōng.


  奢侈足以敗家,慳吝亦足以敗家。奢侈之敗家,猶出常情;而慳吝之敗家,必遭奇禍。庸愚足以覆事,精明亦足以覆事。庸愚之覆事,猶為小咎;而精明之覆事,必見大凶。


60. zhòng tián rén,gǎi xí chén shì shēng yá,dìng wèi bài lù; dú shū rén,gān yù yá mén cí sòng,biàn rù xià liú.


  種田人,改習塵市生涯,定為敗路;讀書人,干與衙門詞訟,便入下流。


61. cháng sī mǒu rén jìng jiè bù jí wǒ,mǒu rén mìng yùn bù jí wǒ,zé kě yǐ zhī zú yǐ; cháng sī mǒu rén dé yè shèng yú wǒ,mǒu rén xué wèn shèng yú wǒ,zé kě yǐ zì cán yǐ.


  常思某人境界不及我,某人命運不及我,則可以知足矣;常思某人德業勝於我,某人學問勝於我,則可以自慚矣。


62. dú lún yǔ gōng zǐ jīng yī zhāng,fù zhě kě yǐ wéi fǎ; dú lún yǔ qí jǐng gōng yī zhāng,pín zhě kě yǐ zì xìng.shě bù dé qián,bù néng wéi yì shì; shě bù dé mìng,bù néng wéi zhōng chén.


  讀《論語》公子荊一章,富者可以為法;讀《論語》齊景公一章,貧者可以自興。捨不得錢,不能為義士;捨不得命,不能為忠臣。


63. fù guì yì shēng huò duān,bì zhōng hòu qiān gōng,cái wú dà huàn; yī lù yuán yǒu dìng shù,bì jié jiǎn jiǎn shěng,nǎi kě jiǔ yán.


  富貴易生禍端,必忠厚謙恭,才無大患;衣祿原有定數,必節儉簡省,乃可久延。


64. zuò shàn jiàng xiáng,bù shàn jiàng yāng,kě jiàn chén shì zhī jiān,yǐ fēn tiān táng dì yù; rén tóng cǐ xīn,xīn tóng cǐ lǐ,kě zhī yōng yú zhī bèi,bù gé shèng yù xián guān.


  作善降祥,不善降殃,可見塵世之間,已分天堂地獄;人同此心,心同此理,可知庸愚之輩,不隔聖域賢關。


65.   hé píng chǔ shì,wù jiǎo sú wèi gāo; zhèng zhí jū xīn,wù shè jī yǐ wéi zhì.


  和平處事,勿矯俗為高;正直居心,勿設機以為智。


66. jūn zǐ yǐ míng jiào wéi lè,qǐ rú jī ruǎn zhī yú xián ;shèng rén yǐ bēi mǐn wèi xīn,bù qǔ jǔ nì zhī wàng shì.


  君子以名教為樂,豈如嵇阮之逾閒;聖人以悲憫為心,不取沮溺之忘世。


67. zòng róng zǐ sūn tōu ān,qí hòu bì zhì dān jiǔ sè ér bài mén tíng; zhuān jiào zǐ sūn móu lì,qí hòu bì zhì zhēng zī cái ér shāng gǔ ròu.


  縱容子孫偷安,其後必至耽酒色而敗門庭;專教子孫謀利,其後必至爭貲財而傷骨肉。


68.   jǐn jiā fù xiōng jiào tiáo,chén shí qiān gōng,biàn shì chún qián zǐ dì; bù gǎi zǔ zōng chéng fǎ,zhōng hòu qín jiǎn,dìng wèi xiū jiǔ rén jiā.


  謹家父兄教條,沉實謙恭,便是醇潛子弟;不改祖宗成法,忠厚勤儉,定為修久人家。


69.   lián cháo kāi ér mù hé,zhì bù néng hé,zé jiāng luò yǐ,fù guì ér wú shōu liǎn yì zhě,shàng qí jiàn zhī。cǎo chūn róng ér dōng kū,zhì yú jí kū,zé yòu shēng yǐ,kùn qióng ér yǒu zhèn xīng zhì zhě,yì rú shì yě.


  蓮朝開而暮合,至不能合,則將落矣,富貴而無收斂意者,尚其鑑之。草春榮而冬枯,至於極枯,則又生矣,困窮而有振興志者,亦如是也。


70.   fá zì cóng gē,jīn zì cóng máo,zì fá zì jīn zhě,kě wèi dà jiè; rén zì cóng rén,yì yì zì cóng wǒ,jiǎng rén jiǎng yì zhě,bù bì yuǎn qiú.


  伐字從戈,矜字從矛,自伐自矜者,可為大戒;仁字從人,義字從我,講人講義者,不必遠求。


71. jiā zòng pín hán,yě xū liú dú shū zhǒng zǐ; rén suī fù guì,bù kě wàng jià sè jiān xīn.


  家縱貧寒,也須留讀書種子;人雖富貴,不可忘稼穡艱辛。


72. jiǎn kě yǎng lián,jué máo shè zhú lí,zì ráo qīng qù; jìng néng shēng wù,jí niǎo tí huā luò,dōu shì huà jī.yī shēng kuài huó jiē yōng fú,wàn zhǒng jiān xīn chū wěi rén.


  儉可養廉,覺茅舍竹籬,自饒清趣;靜能生悟,即鳥啼花落,都是化機。一生快活皆庸福,萬種艱辛出偉人。


73. jì shì suī fá zī cái,ér cún xīn fāng biàn,jí chēng zhǎng zhě; shēng zī suī shǎo zhì huì,ér lǜ shì jīng xiáng,jí shì néng rén.


  濟世雖乏貲財,而存心方便,即稱長者;生資雖少智慧,而慮事精詳,即是能人。


74. yī shì xián jū,bì cháng huái zhèn zhuō xīn,cái yǒu shēng qì tóng rén jù chù,xū duō shuō qiè zhí huà,fāng jiàn gǔ jiàn.


  一室閒居,必常懷振卓心,才有生氣;同人聚處,須多說切直話,方見古見。


75. guān zhōu gōng zhī bù jiāo bù lìn,yǒu cái hé kě zì jīn; guān yán zi zhī ruò wú ruò xū,wéi xué qǐ róng zì zú.mén hù zhī shuāi,zǒng yóu yú zǐ sūn zhī jiāo duò; fēng sú zhī huài,duō qǐ yú fù guì zhī shē yín.


  觀周公之不驕不吝,有才何可自矜;觀顏子之若無若虛,為學豈容自足。門戶之衰,總由於子孫之驕惰;風俗之壞,多起於富貴之奢淫。


76. xiào zǐ zhōng chén,shì tiān dì zhèng qì suǒ zhōng,guǐ shén yì wèi zhī hē hù; shèng jīng xián zhuàn,nǎi gǔ jīn mìng mài suǒ xì,rén wù xī lài yǐ cái chéng.


  孝子忠臣,是天地正氣所鍾,鬼神亦為之呵護;聖經賢傳,乃古今命脈所繫,人物悉賴以裁成。


77. bǎo nuǎn rén suǒ gòng xiàn,rán shǐ xiǎng yī shēng bǎo nuǎn,ér qì hūn zhì duò,qǐ zú yǒu wéi?jī hán rén suǒ bù gān,rán bì dài jǐ fēn jī hán,zé shén jǐn gǔ jiān,nǎi néng rèn shì.


  飽暖人所共羨,然使享一生飽暖,而氣昏志惰,豈足有為?飢寒人所不甘,然必帶幾分飢寒,則神緊骨堅,乃能任事。


78. chóu fán zhōng jù xiāo sǎ jīn huái,mǎn bào jiē chūn fēng hé qì; àn mèi chù jiàn guāng míng shì jiè,cǐ xīn jí bái rì qīng tiān.


  愁煩中具瀟灑襟懷,滿抱皆春風和氣;闇昧處見光明世界,此心即白日青天。


79. shì lì rén zhuāng qiāng zuò diào,dōu zhī zài tǐ miàn shàng pū zhāng,kě zhī qí bǎi wèi jiē jiǎ; xū fú rén zhǐ dōng huà xī,quán bù xiàng shēn xīn nèi dǎ suàn,dìng bo qí yī shì wú chéng.


  勢利人裝腔做調,都只在體面上鋪張,可知其百為皆假;虛浮人指東畫西,全不向身心內打算,定卜其一事無成。


80.   bù zhì bù qiú,kě xiǎng jiàn guāng míng jìng jiè; wù wàng wù zhù,shì xíng róng hán yǎng gōng fū.


  不忮不求,可想見光明境界;勿忘勿助,是形容涵養功夫。


81.   shù suī yǒu dìng,ér jūn zǐ dàn qiú qí lǐ,lǐ jì dé,shù yì nán wéi; biàn gù yí fáng,ér jūn zǐ dàn shǒu qí cháng,cháng wú shī,biàn yì néng yù.


  數雖有定,而君子但求其理,理既得,數亦難違;變固宜防,而君子但守其常,常無失,變亦能御。


82. hé wèi xiáng qì,jiāo wèi shuāi qì,xiāng rén zhě bù nán yǐ yī wàng ér zhī; shàn shì jí xīng,è shì xiōng xīng,tuī mìng zhě qǐ bì yīn wǔ xíng ér dìng.


  和為祥氣,驕為衰氣,相人者不難以一望而知;善是吉星,惡是兇星,推命者豈必因五行而定。


83. rén shēng bù kě ān xián,yǒu héng yè,cái zú shōu fàng xīn; rì yòng bì xū jiǎn shěng,dù shē duān,jí yǐ zhāo jiǎn dé.


  人生不可安閒,有恆業,才足收放心;日用必須簡省,杜奢端,即以昭儉德。


84.   chéng dà shì gōng,quán zhàng zhe chèng xīn dǒu dǎn,yǒu zhēn qì jié,cái suàn de tiě miàn tóng tóu.


  成大事功,全仗著秤心斗膽,有真氣節,才算得鐵面銅頭。


85. dàn zé jǐ,bù zé rén,cǐ yuǎn yuàn zhī dào yě; dàn xìn jǐ,bù xìn rén,cǐ qǔ bài zhī yóu yě.


  但責己,不責人,此遠怨之道也;但信己,不信人,此取敗之由也。


86. wú zhí zhì xīn,cái shì tōng fāng shì; yǒu zuò zuò qì,biàn fēi běn shǎi rén.


  無執滯心,才是通方士;有做作氣,便非本色人。


87. ěr mù kǒu bí,jiē wú zhī shí zhī bèi,quán kào zhě xīn zuò zhǔ rén; shēn tǐ fà fū,zǒng yǒu huǐ huài zhī shí,yào liú gè míng chēng hòu shì.


  耳目口鼻,皆無知識之輩,全靠這心作主人;身體髮膚,總有毀壞之時,要留個名稱後世。


88.   yǒu shēng zī,bù jiā xué xí,qì zhì jiū nán huà yě; shèn dà dé,bù jīn xì xíng,xíng jī zhōng kě yí yě。


  有生資,不加學習,氣質究難化也;慎大德,不矜細行,形跡終可疑也。


89. shì fēng zhī jiǎo zhà duō duān,dào dǐ zhōng hòu rén diān pū bù pò; mò sú yǐ fán huá xiāng shàng,zhōng jué lěng dàn chù qù wèi mí zhǎng.


  世風之狡詐多端,到底忠厚人顛撲不破;末俗以繁華相尚,終覺冷淡處趣味彌長。


90.   néng jié jiāo zhí dào péng yǒu,qí rén bì yǒu lìng míng; kěn qīn jìn qí lǎo chéng,qí jiā bì duō shàn shì.


  能結交直道朋友,其人必有令名;肯親近耆老成,其家必多善事。


91. wèi xiāng lín jiě fēn zhēng,shǐ de hé hǎo rú chū,jí huà rén zhī shì yě; wèi shì sú tán yīn guǒ,shǐ zhī bào yìng bù shuǎng,yì quàn shàn zhī fāng yě.


  為鄉鄰解紛爭,使得和好如初,即化人之事也;為世俗談因果,使知報應不爽,亦勸善之方也。


92. fā dá suī mìng dìng,yì yóu kěn zuò gōng fu; fú shòu suī tiān shēng,hái shì duō jī yīn dé.


  發達雖命定,亦由肯做工夫;福壽雖天生,還是多積陰德。


93. cháng cún rén xiào xīn,zé tiān xià fán bù kě wèi zhě,jiē bù rěn wèi,suǒ yǐ xiào jū bǎi xíng zhī xiān; yì qǐ xié è niàn,zé shēng píng jí bù yù wèi zhě,jiē bù nán wéi,suǒ yǐ yín shì wàn è zhī shǒu.


  常存仁孝心,則天下凡不可為者,皆不忍為,所以孝居百行之先;一起邪惡念,則生平極不欲為者,皆不難為,所以淫是萬惡之首。


94. zì fèng bì jiǎn jǐ fēn fāng hǎo,chǔ shì néng tuì yī bù wèi gāo.


  自奉必減幾分方好,處世能退一步為高。


95. shǒu fèn ān pín,hé děng qīng xián,ér hào shì zhě,piān zì xún fán nǎo; chí yíng bǎo tài,zǒng xū rěn ràng,ér shì qiáng zhě,nǎi zì qǔ miè wáng.


  守分安貧,何等清閒,而好事者,偏自尋煩惱;持盈保泰,總須忍讓,而恃強者,乃自取滅亡。


96. rén shēng jìng yù wú cháng,xū zì móu qǔ yī chī fàn běn lǐng; rén shēng guāng yīn yì shì,yào zǎo dìng yī chéng qì rì qī.


  人生境遇無常,須自謀取一吃飯本領;人生光陰易逝,要早定一成器日期。


97. chuān xué hǎi ér zhì hǎi,gù móu dào zhě bù kě yǒu zhǐ xīn; yǒu fēi miáo ér shì miáo,gù qióng lǐ zhě bù kě wú zhēn jiàn.


  川學海而至海,故謀道者不可有止心;莠非苗而似苗,故窮理者不可無真見。


98.   shǒu shēn bì jǐn yán,fán zú yǐ qiāng wú shēn zhě yí jiè zhī; yǎng xīn xū dàn bó,fán zú yǐ lèi wú xīn zhě wù wèi yě.


  守身必謹嚴,凡足以戕吾身者宜戒之;養心須淡泊,凡足以累吾心者勿為也。


99. rén zhī zú chuán,zài yǒu dé,bù zài yǒu wèi; shì suǒ xiāng xìn,zài néng xíng,bù zài néng yán.


  人之足傳,在有德,不在有位;世所相信,在能行,不在能言。


100.   yǔ qí shǐ xiāng dǎng yǒu yù yán,bù rú lìng xiāng dǎng wú yuàn yán; yǔ qí wèi zǐ sūn móu chǎn yè,bù rú jiào zǐ sūn xí héng yè.


  與其使鄉黨有譽言,不如令鄉黨無怨言;與其為子孫謀產業,不如教子孫習恆業。


101.   duō jì xiān zhèng gé yán,xiōng zhōng fāng yǒu zhǔ zǎi; xián kàn tā rén xíng shì,yǎn qián jí shì guī zhēn.


  多記先正格言,胸中方有主宰;閒看他人行事,眼前即是規箴。


102. táo kǎn yùn pì guān zhāi,qí jīng qín kě qǐ ér jí yě ;xiè ān wéi qí bié shù,qí zhèn dìng fēi xué ér néng yě.


  陶侃運甓官齋,其精勤可企而及也;謝安圍棋別墅,其鎮定非學而能也。


103. dàn huàn bù kěn jì rén,xiū huàn wǒ bù néng jì rén; xū shǐ rén bù rěn qī wǒ,wù shǐ rén bù gǎn qī wǒ.


  但患不肯濟人,休患我不能濟人;須使人不忍欺我,勿使人不敢欺我。


104. hé wèi xiǎng fú zhī cái,néng dú shū zhě biàn shì; hé wèi chuàng jiā zhī rén,néng jiào zǐ zhě biàn shì.


  何謂享福之才,能讀書者便是;何謂創家之人,能教子者便是。


105.   zǐ dì tiān xìng wèi lí,jiào yì rù yě,zé tǐ kǒng zǐ zhī yán yǐ láo zhī ,wù nì ài yǐ zhǎng qí zì sì zhī xīn.zǐ dì xí qì yǐ huài,jiào nán xíng yě,zé shǒu mèng zǐ zhī yán yǐ yǎng zhī ,wù qīng qì yǐ jué qí zì xīn zhī lù.


  子弟天性未漓,教易入也,則體孔子之言以勞之,勿溺愛以長其自肆之心。子弟習氣已壞,教難行也,則守孟子之言以養之,勿輕棄以絕其自新之路。


106.   zhōng shí ér wú cái,shàng kě lì gōng,xīn zhì zhuān yī yě; zhōng shí ér wú shí,bì zhì fèn shì,yì jiàn duō piān yě.


  忠實而無才,尚可立功,心志專一也;忠實而無識,必至僨事,意見多偏也。


107. rén suī wú jiān nán zhī shí,què bù kě wàng jiān nán zhī jìng; shì suī yǒu jiǎo xìng zhī shì,duàn bù kě cún jiǎo xìng zhī xīn.


  人雖無艱難之時,卻不可忘艱難之境;世雖有僥倖之事,斷不可存僥倖之心。


108. xīn jìng zé míng,shuǐ zhǐ nǎi néng zhào wù; pǐn chāo sī yuǎn,yún fēi ér bù ài kōng.


  心靜則明,水止乃能照物;品超斯遠,雲飛而不礙空。


109. qīng pín nǎi dú shū rén shùn jìng,jié jiǎn jí zhòng tián rén fēng nián.


  清貧乃讀書人順境,節儉即種田人豐年。


110. zhèng ér guò zé yū,zhí ér guò zé zhuō,gù yū zhuō zhī rén,yóu bù shī wéi zhèng zhí.gāo huò rù yú xū,huá huò rù yú fú,ér xū fú zhī shì,jiū nán zhǐ wèi gāo huá.


  正而過則迂,直而過則拙,故迂拙之人,猶不失為正直。高或入於虛,華或入於浮,而虛浮之士,究難指為高華。


111. rén zhī fó lǎo wèi yì duān,bù zhī fán bèi hū jīng cháng zhě,jiē yì duān yě; rén zhī yáng mò wèi xié shuō,bù zhī fán shè yú xū dàn zhě,jiē xié shuō yě.


  人知佛老為異端,不知凡背乎經常者,皆異端也;人知揚墨為邪說,不知凡涉於虛誕者,皆邪說也。


112. tú gōng wèi wǎn,wáng yáng shàng kě bǔ láo; fú mù wú chéng,xiàn yú hé rú jié wǎng.


  圖功未晚,亡羊尚可補牢;浮慕無成,羨魚何如結網。


113. dào běn zú yú shēn,qiè shí qiú lái,zé cháng ruò bù zú yǐ; jìng nán zú yú xīn,jǐn xíng fàng xià,zé wèi yǒu bù zú yǐ.


  道本足於身,切實求來,則常若不足矣;境難足於心,盡行放下,則未有不足矣。


114. dú shū bù xià kǔ gōng,wàng xiǎng xiǎn róng,qǐ yǒu cǐ lǐ?wéi rén quán wú hǎo chù,yù yāo fú qìng,cóng hé de lái?


  讀書不下苦功,妄想顯榮,豈有此理?為人全無好處,欲邀福慶,從何得來?


115. cái jué jǐ yǒu bú shì,biàn jué yì gǎi tú,cǐ lì zhì wèi jūn zǐ yě; míng zhī rén yì qí fēi,piān sì xíng wú jì,cǐ gān xīn wèi xiǎo rén yě.


  才覺己有不是,便決意改圖,此立志為君子也;明知人議其非,偏肆行無忌,此甘心為小人也。


116. dàn zhōng jiāo nài jiǔ,jìng lǐ shòu yán cháng.


  淡中交耐久,靜裡壽延長。


117. fán yù shì wù tū lái,bì shú sī shěn chǔ,kǒng yí hòu huǐ; bù xìng jiā tíng xìn qǐ,xū rěn ràng qū quán,wù shī jiù huān.


  凡遇事物突來,必熟思審處,恐貽後悔;不幸家庭釁起,須忍讓曲全,勿失舊歡。


118. cōng míng wù shǐ wài sàn,gǔ rén yǒu kuàng yǐ sāi ěr,liú yǐ bì mù zhě yǐ; gēng dú hé fáng jiān yíng,gǔ rén yǒu chū ér fù lěi,rù ér héng jīng zhě yǐ.


  聰明勿使外散,古人有纊以塞耳,旒以蔽目者矣;耕讀何妨兼營,古人有出而負耒,入而橫經者矣。


119. shēn bù jī hán,tiān wèi cháng fù wǒ; xué wú zhǎng jìn,wǒ hé yǐ duì tiān.


  身不飢寒,天未嘗負我;學無長進,我何以對天。


120. bù yú rén zhēng de shī,wéi qiú jǐ yǒu zhī néng.


  不與人爭得失,惟求己有知能。


121.   wéi rén xún jǔ dù,ér bú jiàn jīng shén,zé dēng chǎng zhī kuǐ lěi yě; zuò shì shǒu zhāng chéng,ér bù zhī quán biàn,zé yī yàng zhī hú lú yě.


  為人循矩度,而不見精神,則登場之傀儡也;做事守章程,而不知權變,則依樣之葫蘆也。


122. wén zhāng shì shān shuǐ huà jìng,fù guì nǎi yān yún huàn xíng.


  文章是山水化境,富貴乃煙雲幻形。


123. guō lín zōng wéi rén lún zhī jiàn,duō zài xì wēi chù liú xīn; wáng yàn fāng huà xiāng lǐ zhī fēng,shì cóng dé yì zhōng lì jiǎo.


  郭林宗為人倫之鑑,多在細微處留心;王彥方化鄉里之風,是從德義中立腳。


124. tiān xià wú hān rén,qǐ kě wàng xíng qī zhà; shì shàng jiē kǔ rén,hé néng dú xiǎng ān xián.


  天下無憨人,豈可妄行欺詐;世上皆苦人,何能獨享安閒。


125. gān shòu rén qī,dìng fēi nuò ruò; zì wèi yǔ zhì,zhōng shì hú tú.


  甘受人欺,定非懦弱;自謂予智,終是糊塗。


126.   màn kuā fù guì xiǎn róng,gōng dé wén zhāng,yào kě chuán zhū hòu shì; rèn jiào shēng míng xuān hè,rén pǐn xīn shù,bù néng mán guò shǐ guān.


  漫誇富貴顯榮,功德文章,要可傳諸後世;任教聲名煊赫,人品心術,不能瞞過史官。


127.   shén chuán yú mù,ér mù zé yǒu bāo,bì zhī kě yǐ yǎng shén yě; huò chū yú kǒu,ér kǒu zé yǒu rǔ,hé zhī kě yǐ fáng huò yě.


  神傳於目,而目則有胞,閉之可以養神也;禍出於口,而口則有辱,闔之可以防禍也。


128.   fù jiā guàn xí jiāo shē,zuì nán jiào zǐ; hán shì yù móu shēng huó,hái shì dú shū。


  富家慣習驕奢,最難教子;寒士欲謀生活,還是讀書。


129.   rén fàn yī gǒu zì,biàn bù néng zhèn; rén fàn yī sú zì,biàn bù kě yī.


  人犯一苟字,便不能振;人犯一俗字,便不可醫。


130.   yǒu bù kě jí zhī zhì,bì yǒu bù kě jí zhī gōng; yǒu bù rěn yán zhī xīn,bì yǒu bù rěn yán zhī huò.


  有不可及之志,必有不可及之功;有不忍言之心,必有不忍言之禍。


131.   shì dāng nán chǔ zhī shí,zhǐ ràng tuì yī bù,biàn róng yì chù yǐ; gōng dào jiāng chéng zhī hòu,ruò fàng sōng yī zhāo,biàn bù néng chéng yǐ.


  事當難處之時,只讓退一步,便容易處矣;功到將成之候,若放鬆一著,便不能成矣。


132. wú cái fēi pín,wú xué nǎi wèi pín; wú wèi fēi jiàn,wú chǐ nǎi wèi jiàn ;wú nián fēi yāo,wú shù nǎi wèi yāo; wú zi fēi gū,wú dé nǎi wèi gū。


  無財非貧,無學乃為貧;無位非賤,無恥乃為賤;無年非夭,無述乃為夭;無子非孤,無德乃為孤。


133.   zhī guò néng gǎi,biàn shì shèng rén zhī tú ;wù è tài yán,zhōng wèi jūn zǐ zhī bìng.


  知過能改,便是聖人之徒;惡惡太嚴,終為君子之病。


134. shì bì yǐ shī shū wéi xìng mìng,rén xū cóng xiào tì lì gēn jī。


  士必以詩書為性命,人須從孝悌立根基。


135. dé zé tài báo,jiā yǒu hǎo shì,wèi bì shì hǎo shì,dé yì zhě hé kě zì jīn tiān dào zuì gōng,rén néng kǔ xīn,duàn bù fù kǔ xīn,wéi shàn zhě xū dāng zì xìn.


  德澤太薄,家有好事,未必是好事,得意者何可自矜;天道最公,人能苦心,斷不負苦心,為善者須當自信。


136.   bǎ zì jǐ tài kàn gāo le,biàn bù néng zhǎng jìn bǎ zì jǐ tài kàn dī le,biàn bù néng zhèn xīng.


  把自己太看高了,便不能長進;把自己太看低了,便不能振興。


137.   gǔ jīn yǒu wéi zhī shì,jiē bù qīng wèi zhī shì,xiāng dǎng hǎo shì zhī rén,bì fēi xiǎo shì zhī rén.


  古今有為之士,皆不輕為之士,鄉黨好事之人,必非曉事之人。


138. ǒu yuán wéi shàn shòu lěi,suì wú yì wéi shàn,shì yīn yē fèi shí yě míng shí yǒu guò dāng guī,què huì yán yǒu guò,shì huì jí jì yī yě.


  偶緣為善受累,遂無意為善,是因噎廢食也;明識有過當規,卻諱言有過,是諱疾忌醫也。


139.   bīn rù mù zhōng,jiē lì dǎn pī gān zhī shì; kè dēng zuò shàng,wú jiāo tóu làn é zhī rén。


  賓入幕中,皆瀝膽披肝之士;客登座上,無焦頭爛額之人。


140. dì wú yú lì,rén wú yú lì,shì zhòng tián liǎng jù yào yán xīn bù wài chí,qì bù jiǔ fú,shì dú shū liǎng jù zhēn jué.


  地無餘利,人無餘力,是種田兩句要言;心不外馳,氣不久浮,是讀書兩句真訣。


141.   chéng jiù rén cái,jí shì zāi péi zǐ dì bào tiǎn tiān wù,zì yīng zhé mó ér sūn.


  成就人才,即是栽培子弟;暴殄天物,自應折磨兒孫。


142.   hé qì yíng rén,píng qíng yìng wù.kàng xīn xī gǔ,cáng qì dài shí.


  和氣迎人,平情應物。抗心希古,藏器待時。


143.   ǎi bǎn dèng,qiě zuò zhe hǎo guāng yīn,mò cuò guò.


  矮板凳,且坐著;好光陰,莫錯過。


144.   tiān dì shēng rén,dōu yǒu yí gè liáng xīn gǒu sàng cǐ liáng xīn,zé qí qù qín shòu bù yuǎn yǐ.shèng xián jiào rén,zǒng shì yī tiáo zhèng lù ruò shě cǐ zhèng lù,zé cháng xíng jīng jí zhōng yǐ.


  天地生人,都有一個良心;苟喪此良心,則其去禽獸不遠矣。聖賢教人,總是一條正路;若舍此正路,則常行荊棘中矣。


145.   shì zhī yán lè zhě,dàn yuē dú shū lè,tián jiā lè。kě zhī wù běn yè zhě,qí jìng cháng ān.gǔ zhī yán yōu zhě,bì yuē tiān xià yōu,kuò miào yōu.kě zhī dāng dà rèn zhě,qí xīn liáng kǔ.


  世之言樂者,但曰讀書樂,田家樂。可知務本業者,其境常安。古之言憂者,必曰天下憂,廓廟憂。可知當大任者,其心良苦。


146. tiān suī hǎo shēng,yì nán jiù qiú sǐ zhī rén rén néng zào fú,jí kě yāo huǐ huò zhī tiān.


  天雖好生,亦難救求死之人;人能造福,即可邀悔禍之天。


147.   báo zú zhě,bì wú hǎo ér sūn ;báo shī zhě,bì wú jiā zǐ dì,jūn suǒ jiàn yì duō yǐ.shì lì zhě,hū féng zhēn dí shǒu; shì shì zhě,hū féng dà duì tóu,rén suǒ liào bù jí yě.


  薄族者,必無好兒孫;薄師者,必無佳子弟,君所見亦多矣。恃力者,忽逢真敵手;恃勢者,忽逢大對頭,人所料不及也。


148. wéi xué bù wài jìng jìng èr zì,jiào rén xiān qù jiāo duò èr zì.


  為學不外靜敬二字,教人先去驕惰二字。


149. rén dé yī zhī jǐ,xū duì zhī jǐ ér wú cán shì jì duō dú shū,bì qiú dú shū ér yǒu yòng。


  人得一知己,須對知己而無慚;士既多讀書,必求讀書而有用。


150. yǐ zhí dào jiào rén,rén jí bù cóng,ér zì fǎn wú kuì,qiē wù qū yǐ qiú róng yě yǐ chéng xīn dài rén,rén huò bù liàng,ér lì jiǔ zì míng,bù bì jí yú qiú bái yě.


  以直道教人,人即不從,而自反無愧,切勿曲以求容也;以誠心待人,人或不諒,而歷久自明,不必急於求白也。


151. cū lì néng gān,bì shì yǒu wéi zhī shì fēn huá bù rǎn,fāng chēng jié chū zhī rén. 

 粗糲能甘,必是有為之士;紛華不染,方稱傑出之人。

152. xìng qíng zhí niù zhī rén,bù kě yǔ móu shì yě jī qù liú tōng zhī shì,shǐ kě yǔ yán wén yě.


  性情執拗之人,不可與謀事也;機趣流通之士,始可與言文也。


153. bù bì yú shì shì jiàn jiàn jiē néng,wéi qiú yǔ gǔ rén xīn xīn xiāng yìn.


  不必於世事件件皆能,惟求與古人心心相印。


154.   sù yè suǒ wéi,dé wú bào cán yú qīn yǐng guāng yīn yǐ shì,shàng qī shōu xiào yú sāng yú.


  夙夜所為,得毋抱慚於衾影;光陰已逝,尚期收效於桑榆。


155. niàn zǔ kǎo chuàng jiā jī,bù zhī zhì fēng mù yǔ,shòu duō shǎo kǔ xīn,cái néng zú shí zú yī,yǐ yí hòu shì wèi zǐ sūn jì cháng jiǔ,chú què dú shū gēng tián,kǒng bié wú shēng huó,zǒng qī kè qín kè jiǎn,wú fù xiān rén.


  念祖考創家基,不知櫛風沐雨,受多少苦辛,才能足食足衣,以貽後世;為子孫計長久,除卻讀書耕田,恐別無生活,總期克勤克儉,毋負先人。


156. dàn zuò lǐ zhōng bù kě shǎo zhī rén,biàn wèi yú shì yǒu jì bì shǐ shēn hòu yǒu kě chuán zhī shì,fāng wèi cǐ shēng bù xū.


  但作裡中不可少之人,便為於世有濟;必使身後有可傳之事,方為此生不虛。


157.   qí jiā xiān xiū shēn,yán xíng bù kě bù shèn dú shū zài míng lǐ,shí jiàn bù kě bù gāo.


  齊家先修身,言行不可不慎;讀書在明理,識見不可不高。


158. táo shí zhī ròu bào yú wài,bù zì lìn xī,rén dé qǔ ér shí zhī shí zhī ér zhǒng qí hé,yóu ráo shēng qì yān,cǐ kě jiàn jī shàn zhě yǒu yú qìng yě.sù shí zhī nèi mì yú ròu,shēn zì fáng hù,rén nǎi pōu ér shí zhī shí zhī ér qì qí ké,jué wú shēng lǐ yǐ,cǐ kě zhī duō cáng zhě bì hòu wáng yě.


  桃實之肉暴於外,不自吝惜,人得取而食之;食之而種其核,猶饒生氣焉,此可見積善者有餘慶也。粟實之內秘於肉,深自防護,人乃剖而食之;食之而棄其殼,絕無生理矣,此可知多藏者必厚亡也。


159. qiú bèi zhī xīn,kě yòng zhī yǐ xiū shēn,bù kě yòng zhī xīn jiē wù zhī zú zhī xīn,kě yòng zhī yǐ chǔ jìng,bù kě yòng zhī yǐ dú shū.


  求備之心,可用之以修身,不可用之心接物;知足之心,可用之以處境,不可用之以讀書。


160.   yǒu shǒu suī wú suǒ zhǎn bù,ér qí jié bù náo,gù yǔ yǒu yóu yǒu wéi ér bìng zhòng lì yán jí wèi jīng qǐ xíng,ér yú rén yǒu yì,gù yǔ lì gōng lì dé ér bìng chuán.


  有守雖無所展布,而其節不撓,故與有猷有為而並重;立言即未經起行,而於人有益,故與立功立德而並傳。


161.   yù lǎo chéng rén,biàn kěn yīn yīn qiú jiào,zé xiàng shàn bì dǔ yě tīng qiè shí huà,jué de jīn jīn yǒu wèi,zé jìn dé kě qī yě.


  遇老成人,便肯殷殷求教,則向善必篤也;聽切實話,覺得津津有味,則進德可期也。


162.   yǒu zhēn xìng qíng,xū yǒu zhēn hán yǎng: yǒu dà shí jiàn,nǎi yǒu dà wén zhāng.


  有真性情,須有真涵養:有大識見,乃有大文章。


163.   wéi shàn zhī duān wú jìn,zhǐ jiǎng yī ràng zì,pián rén rén kě xíng lì shēn zhī dào hé qióng,zhǐ de yī jìng zì,biàn shì shì jiē zhěng.


  為善之端無盡,只講一讓字,便人人可行;立身之道何窮,只得一敬字,便事事皆整。


164. zì jǐ suǒ xíng zhī shì fēi,shàng bù néng zhī,ān wàng zhī rén?gǔ rén yǐ wǎng zhī dé shī,qiě bù bì lùn,dàn xū jì jǐ.


  自己所行之是非,尚不能知,安望知人?古人以往之得失,且不必論,但須記己。


165.   zhì shù bì běn rú shù zhě,niàn niàn jiē rén hòu yě ;jīn rén bù jí gǔ rén zhě,shì shì jiē xū fú yě.


  治術必本儒術者,念念皆仁厚也;今人不及古人者,事事皆虛浮也。


166. mò zhī dà huò,qǐ yú xū yú zhī bù rěn,bù kě bù jǐn.


  莫之大禍,起於須臾之不忍,不可不謹。


167.   jiā zhī cháng yòu,jiē yǐ lài yú wǒ,wǒ yì cháng tǐ qí qíng fǒu yě?shì zhī yī shí,jiē qǔ zī yú rén,rén yì céng shòu qí yì fǒu yě?


  家之長幼,皆倚賴於我,我亦嘗體其情否也?士之衣食,皆取資於人,人亦曾受其益否也?


168.   fù bù kěn dú shū,guì bù kěn jī dé,cuò guò kě xī yě; shǎo bù kěn shì zhǎng,yú bù kěn qīn xián,bù xiáng mò dà yān!


  富不肯讀書,貴不肯積德,錯過可惜也;少不肯事長,愚不肯親賢,不祥莫大焉!


169. zì yú tíng lì wǔ lún wèi jiào,rán hòu tiān xià yǒu dà jīng; zì zǐ yáng jí sì zǐ chéng shū,rán hòu tiān xià yǒu zhèng xué.


  自虞廷立五倫為教,然後天下有大經;自紫陽集四子成書,然後天下有正學。


170.   yì qù qīng gāo,lì lù bù néng dòng yě; zhì liàng yuǎn dà,fù guì bù néng yín yě.


  意趣清高,利祿不能動也;志量遠大,富貴不能淫也。


171.    zuì bù xìng zhě,wèi shì jiā nǚ zuò wēng gū; zuì nán chǔ zhě,wèi fù jiā ér zuò shī yǒu.


  最不幸者,為勢家女作翁姑;最難處者,為富家兒作師友。


172. qián néng fú rén,yì néng huò rén,yǒu qián zhě bù kě bù zhī; yào néng shēng rén,yì néng shā rén,yòng yào zhě bù kě bù shèn.


  錢能福人,亦能禍人,有錢者不可不知;藥能生人,亦能殺人,用藥者不可不慎。


173. fán shì wù tú wěi yú rén,bì shēn tǐ lì xíng,fāng néng yǒu jì; fán shì bù kě zhí yú jǐ,bì jí sī guǎng yì,nǎi wǎng hòu jiān.


  凡事勿徒委於人,必身體力行,方能有濟;凡事不可執於己,必集思廣益,乃罔後艱。


174. gēng dú gù shì liáng móu,bì gōng kè wú huāng,nǎi néng chéng qí yè; shì huàn suī chēng guì xiǎn,ruò guān zhēn yǒu diàn,yì wèi jiàn qí róng.


  耕讀固是良謀,必工課無荒,乃能成其業;仕宦雖稱貴顯,若官箴有玷,亦未見其榮。


175.   rú zhě duō wén wéi fù,qí wén fēi shí wén yě; jūn zǐ jí míng bù chēng,qí míng fēi kē míng yě.


  儒者多文為富,其文非時文也;君子疾名不稱,其名非科名也。


176. bó xué dǔ zhì,qiè wèn jìn sī,cǐ bā zì shì shōu fàng xīn de gōng fū; shén xián qì jìng,zhì shēn yǒng chén,cǐ bā zì shì gàn dà shì de běn lǐng.


  博學篤志,切問近思,此八字是收放心的工夫;神閒氣靜,智深勇沉,此八字是幹大事的本領。


177. hé zhě wèi yì yǒu?fán shì kěn guī wǒ zhī guò zhě shì yě; hé zhě wèi xiǎo rén?fán shì bì xùn jǐ zhī sī zhě shì yě.


  何者為益友?凡事肯規我之過者是也;何者為小人?凡事必徇己之私者是也。


178. dài rén yí kuān,wéi dài zǐ sūn bù kě kuān; xíng lǐ yí hòu,wéi xíng jià qǔ bù bì hòu.


  待人宜寬,惟待子孫不可寬;行禮宜厚,惟行嫁娶不必厚。


179.   shì dàn guān qí yǐ rán,biàn kě zhī qí wèi rán; rén bì jǐn qí dāng rán,nǎi kě tīng qí zì rán.


  事但觀其已然,便可知其未然;人必盡其當然,乃可聽其自然。


180.   guān guī mó zhī dà xiǎo,kě yǐ zhī shì yè zhī gāo bēi; chá dé zé zhī qiǎn shēn,kě yǐ zhī mén zuò zhī jiǔ zàn.


  觀規模之大小,可以知事業之高卑;察德澤之淺深,可以知門祚之久暫。


181. yì zhī zhōng yǒu lì,ér shàng yì zhī jūn zǐ,chū fēi jì jí yú lì yě; lì zhī zhōng yǒu hài,ér qū lì zhī xiǎo rén,bìng bù yuàn qí wéi hài yě.


  義之中有利,而尚義之君子,初非計及於利也;利之中有害,而趨利之小人,並不願其為害也。


182. xiǎo xīn jǐn shèn zhě,bì shàn qí hòu,chàng zé wú jiù yě; gāo zì wèi zhì zhě,nán bǎo qí zhōng,kàng zé yǒu huǐ yě.


  小心謹慎者,必善其後,暢則無咎也;高自位置者,難保其終,亢則有悔也。


183. gēng suǒ yǐ yǎng shēng,dú suǒ yǐ míng dào,cǐ gēng dú zhī běn yuán yě,ér hòu shì nǎi jiǎ yǐ móu fù guì yǐ.yī qǔ qí bì tǐ,shí qǔ qí chōng jī,cǐ yī shí zhī shí yòng yě,ér shí rén nǎi jiè yǐ chěng háo shē yǐ.


  耕所以養生,讀所以明道,此耕讀之本原也,而後世乃假以謀富貴矣。衣取其蔽體,食取其充飢,此衣食之實用也,而時人乃藉以逞豪奢矣。


184. rén jiē yù guì yě,qǐng wèn yī guān dào shǒu,zěn yàng shī xíng?rén jiē yù fù yě,qiě wèn wàn guàn chán yāo,rú hé bù zhì?


  人皆欲貴也,請問一官到手,怎樣施行?人皆欲富也,且問萬貫纏腰,如何佈置?


185. Wén、xíng、zhōng、xìn,kǒng zǐ lì jiào zhī mù yě,jīn wéi jiào yǐ wén ér yǐ; zhì dàojù déyī rényóu yì,kǒng mén wéi xué zhī xù yě,jīn dàn xué qí yì ér yǐ.


  文、行、忠、信,孔子立教之目也,今惟教以文而已;志道、據德、依仁、遊藝,孔門為學之序也,今但學其藝而已。


186.   yǐn wēi zhī yǎn,jí gàn xiàn diǎn,suǒ yǐ jūn zǐ huái xíng yě; jì yì zhī mò,wú yì shēn xīn,suǒ yǐ jūn zǐ wù běn yě.


  隱微之衍,即幹憲典,所以君子懷刑也;技藝之末,無益身心,所以君子務本也。


187. shì jì zhī xué,hái kǒng xué ér wú héng; rén bù huàn pín,zhǐ yào pín ér yǒu zhì.


  士既知學,還恐學而無恆;人不患貧,只要貧而有志。


188.   yòng gōng yú nèi zhě,bì yú wài wú suǒ qiú; shì měi yú wài zhě,bì qí zhōng wú suǒ yǒu.


  用功於內者,必於外無所求;飾美於外者,必其中無所有。


189. shèng shuāi zhī jī,suī guān qì yùn,ér yǒu xīn zhě bì guì zhū rén móu; xìng mìng zhī lǐ,gù jí jīng wēi,ér jiǎng xué zhě bì qiú qí shí yòng.


  盛衰之機,雖關氣運,而有心者必貴諸人謀;性命之理,固極精微,而講學者必求其實用。


190. lǔ rú zēng zǐ,yú dào dú de qí chuán,kě zhī zī xìng bù zú xiàn rén yě; pín rú yán zi,qí lè bù yīn yǐ gǎi,kě zhī jìng yù bù zú kùn rén yě.


  魯如曾子,於道獨得其傳,可知資性不足限人也;貧如顏子,其樂不因以改,可知境遇不足困人也。


191. dūn hòu zhī rén,shǐ kě tuō dà shì,gù ān liú shì zhě,bì jiàng hóu yě; jǐn shèn zhī rén,fāng néng chéng dà gōng,gù xìng hàn shì zhě,bì wǔ hòu yě.


  敦厚之人,始可託大事,故安劉氏者,必絳侯也;謹慎之人,方能成大功,故興漢室者,必武侯也。


192. yǐ hàn gāo zǔ zhī yīng míng,zhī lǚ hòu bì shā qī jī,ér bù néng jiù zhǐ,gài qí huò yǐ chéng yě; yǐ táo zhū gōng zhì jì,zhī cháng nán bì shā zhòng zi,ér bù néng bǎo quán,dài qí zuì nán yòu hū?


  以漢高祖之英明,知呂后必殺戚姬,而不能救止,蓋其禍已成也;以陶朱公智計,知長男必殺仲子,而不能保全,殆其罪難宥乎?


193.   chǔ shì yǐ zhōng hòu rén wéi fǎ,chuán jiā dé qín jiǎn yì biàn jiā.


  處世以忠厚人為法,傳家得勤儉意便佳。


194. zǐ yáng bǔ dà xué gé zhì zhī zhāng,kǒng rén wù rù xū wú,ér bì shǐ zhī jí wù qióng lǐ,suǒ yǐ wéi zhèng jiào yě; yáng míng qǔ mèng zǐ liáng zhī zhī shuō,kǒng rén tú shì jì sòng,ér bì shǐ zhī fǎn jǐ shěng xīn,suǒ yǐ jiù mò liú yě.


  紫陽補大學格致之章,恐人誤入虛無,而必使之即物窮理,所以維正教也;陽明取孟子良知之說,恐人徒事記誦,而必使之反己省心,所以救末流也。


195. rén chēng wǒ shàn liáng,zé xǐ; chēng wǒ xiōng è,zé nù; cǐ kě jiàn xiōng è fēi měi míng yě,jí dāng lì zhì wéi shàn liáng.wǒ jiàn rén chún jǐn,zé ài;jiàn rén fú zào,zé wù; cǐ kě jiàn fú zào fēi jiā shì yě,hé bù fǎn shēn wéi chún jǐn?


  人稱我善良,則喜;稱我兇惡,則怒;此可見兇惡非美名也,即當立志為善良。我見人醇謹,則愛;見人浮躁,則惡;此可見浮躁非佳士也,何不反身為醇謹?


196. chǔ shì yí kuān píng,ér bù kě yǒu sōng sǎn zhī bì; chí shēn guì yán lì,ér bù kě yǒu jī qiè zhī xíng.


  處事宜寬平,而不可有鬆散之弊;持身貴嚴厲,而不可有激切之形。


197.   tiān yǒu fēng yǔ,rén yǐ gōng shì bì zhī; dì yǒu shān chuān,rén yǐ zhōu chē tōng zhī; shì rén néng bǔ tiān dì zhī quē yě,ér kě wú wéi hū?rén yǒu xìng lǐ,tiān yǐ wǔ cháng fù zhī; rén yǒu xíng zhì,dì yǐ liù gǔ yǎng zhī。shì tiān dì qiě hòu rén zhī shēng yě,ér kě zì báo hū?


  天有風雨,人以宮室蔽之;地有山川,人以舟車通之;是人能補天地之闕也,而可無為乎?人有性理,天以五常賦之;人有形質,地以六穀養之。是天地且厚人之生也,而可自薄乎?


198.   rén zhī shēng yě zhí,rén gǒu yù shēng,bì quán qí zhí; pín zhě shì zhī cháng,shì bù ān pín,nǎi fǎn qí cháng.jìn shí xū zhù,ér zhù yì zhǐ xī suí qí cāo zòng suǒ shǐ,yú cǐ kě wù yòng rén zhī fāng; zuò shū xū bǐ, ér bǐ bù néng bì qí zì huà zhī gōng,yú cǐ kě wù qiú jǐ zhī lǐ.


  人之生也直,人苟欲生,必全其直;貧者士之常,士不安貧,乃反其常。進食需箸,而箸亦只悉隨其操縱所使,於此可悟用人之方;作書需筆,而筆不能必其字畫之工,於此可悟求己之理。


199. jiā zhī fù hòu zhě,jī tián chǎn yǐ yí zǐ sūn,zǐ sūn wèi bì néng bǎo; bù rú guǎng jī yīn gōng,shǐ tiān juàn qí dé,huò kě shǎo yán.jiā zhī pín qióng zhě,móu bēn zǒu yǐ gěi yī shí,yī shí wèi bì néng chōng; hé ruò zì móu běn yè,zhī mín shēng zài qín,dìng dàng yǒu jì.


  家之富厚者,積田產以遺子孫,子孫未必能保;不如廣積陰功,使天眷其德,或可少延。家之貧窮者,謀奔走以給衣食,衣食未必能充;何若自謀本業,知民生在勤,定當有濟。


200.   yán bù kě jǐn xìn,bì kuí zhū lǐ; shì wèi kě jù xíng,bì wèn zhū xīn.


  言不可盡信,必揆諸理;事未可遽行,必問諸心。


201. xiōng dì xiāng shī yǒu,tiān lún zhī lè mò dà yān; guī mén ruò cháo tíng,jiā fǎ zhī yán kě zhī yě.


  兄弟相師友,天倫之樂莫大焉;閨門若朝廷,家法之嚴可知也。


202.   yǒu yǐ chéng dé yě,rén ér wú yǒu,zé gū lòu guǎ wén,dé bù néng chéng yǐ; xué yǐ yù yú yě,rén ér bù xué,zé hūn mèi wú zhī,yú bù néng yù yǐ.


  友以成德也,人而無友,則孤陋寡聞,德不能成矣;學以愈愚也,人而不學,則昏昧無知,愚不能愈矣。


203. míng fàn guó fǎ,zuì lèi qǐ néng xìng táo; bái dé rén cái,péi cháng huán yào jiā bèi.


  明犯國法,罪累豈能幸逃;白得人財,賠償還要加倍。


204. làng zǐ huí tóu,réng bù cán wèi jūn zǐ; guì rén shī zú,biàn yí xiào yú yōng rén.


  浪子回頭,仍不慚為君子;貴人失足,便貽笑於庸人。


205.   yǐn shí nán nǚ,rén zhī dà yù cún yān,rán rén yù jì shèng,tiān lǐ huò wáng; gù yǒu dào zhī shì,bì shǐ yǐn shí yǒu jié,nán nǚ yǒu bié.


  飲食男女,人之大欲存焉,然人慾既勝,天理或亡;故有道之士,必使飲食有節,男女有別。


206. dōng pō zhì lín yǒu yún:“rén shēng nài pín jiàn yì,nài fù guì nán; ān qín kǔ yì,ān xián sǎn nán; rěn téng yì,rěn yǎng nán; néng nài fù guì,ān xián sǎn,rěn yǎng zhě,bì yǒu dào zhī shì yě.” yú wèi rú cǐ jīng shuǎng zhī lùn,zú yǐ fā rén shēn xǐng,zhèng kě yú péng yǒu jù huì shí,shù zhī yǐ zhù qīng tán.


  東坡《志林》有云:“人生耐貧賤易,耐富貴難;安勤苦易,安閒散難;忍疼易,忍癢難;能耐富貴,安閒散,忍癢者,必有道之士也。”餘謂如此精爽之論,足以發人深省,正可於朋友聚會時,述之以助清談。


207.   yú zuì ài cǎo lú rì lù yǒu jù yún:“dàn rú qiū shuǐ pín zhōng wèi,hé ruò chūn fēng jìng hòu gōng.” dú zhī jué jīn píng zào shì,yì wèi shēn cháng.


  餘最愛草廬日錄有句雲:“澹如秋水貧中味,和若春風靜後功。”讀之覺矜平躁釋,意味深長。


208.   dí jiā yú jǐ,bù dé yǐ ér yīng zhī,wèi zhī yīng bīng,bīng yīng zhě shèng ;lì rén tǔ dì,wèi zhī tān bīng,bīng tān zhě bài,cǐ wèi xiāng lùn bīng yǔ yě.rán qǐ dú yòng bīng wéi rán zāi?fán rén shì zhī chéng bài,jiē dàng zuò rú shì guān.


  敵加於己,不得已而應之,謂之應兵,兵應者勝;利人土地,謂之貪兵,兵貪者敗,此魏相論兵語也。然豈獨用兵為然哉?凡人事之成敗,皆當作如是觀。


209.   fán rén shì xiǎn qí zhī shì,jué bù kě wèi,huò wèi zhī ér xìng huò qí lì,tè ǒu rán ěr,bù kě shì wéi cháng rán yě.kě yǐ wéi cháng zhě,bì qí píng dàn wú qí,rú gēng tián dú shū zhī lèi shì yě.


  凡人世險奇之事,決不可為,或為之而幸獲其利,特偶然耳,不可視為常然也。可以為常者,必其平淡無奇,如耕田讀書之類是也。


210.   yōu xiān yú shì gù néng wú yōu,shì zhì ér yōu wú jiù yú shì,cǐ táng shǐ lǐ jiàng yǔ yě.qí jǐng rén zhī yì shēn yǐ,kě shū yǐ jiē zhū zuò yòu.


  憂先於事故能無憂,事至而憂無救於事,此唐史李絳語也。其警人之意深矣,可書以揭諸座右。


211.   yáo shùn dà shèng,ér shēng zhū jūn; gǔ gǔn zhì yú,ér shēng shùn yǔ; kuí yǐ yú guǎng yú yāng zhī lǐ,shì jué nán píng.rán yáo shùn zhī shèng,chū wèi cháng yīn zhū jūn ér miè; gǔ gǔn zhī yú,yì bù néng yīn shùn yǔ ér yǎn,suǒ yǐ rén guì zì lì yě.


  堯舜大聖,而生朱均;瞽鯀至愚,而生舜禹;揆以餘廣餘殃之理,似覺難憑。然堯舜之聖,初未嘗因朱均而滅;瞽鯀之愚,亦不能因舜禹而掩,所以人貴自立也。


212.   chéng zǐ jiào rén yǐ jìng,zhū zǐ jiào rén yǐ jìng,jìng zhě xīn bù wàng dòng zhī wèi yě,jìng zhě xīn cháng xīng xīng zhī wèi yě.yòu kuàng jìng néng yán shòu,jìng zé rì qiáng,wéi xué zhī gōng zài shì,yǎng shēng zhī dào yì zài shì,jìng jìng zhī yì rén dà yǐ zāi!xué zhě kě bù wù hū?


  程子教人以靜,朱子教人以敬,靜者心不妄動之謂也,敬者心常惺惺之謂也。又況靜能延壽,敬則日強,為學之功在是,養生之道亦在是,靜敬之益人大矣哉!學者可不務乎?


213.   bǔ shì yǐ guī shì wéi zhòng,gù bì guī cóng shì cóng nǎi kě yán jí.ruò èr zhě yǒu yī bù cóng,huò èr zhě jù bù cóng,zé yí qí yǒu xiōng wú jí yǐ.nǎi hóng fàn jī yí zhī piān,zé yú guī cóng shì nì zhě,réng yuē zuò nèi jícóng guī shì gòng nì yú rén zhě,réng yuē yòng jìng jí.shì zhī jí xiōng zài rén,shèng rén zhī chuí jiè shēn yǐ.rén chéng néng zuò nèi ér bù zuò wài,yòng jìng ér bù yòng zuò,xún fèn shǒu cháng,sī yì ān wǎng ér bù jí zāi!


  卜筮以龜筮為重,故必龜從筮從乃可言吉。若二者有一不從,或二者俱不從,則宜其有兇無吉矣。乃洪範稽疑之篇,則於龜從筮逆者,仍曰作內吉。從龜筮共逆於人者,仍曰用靜吉。是知吉凶在人,聖人之垂戒深矣。人誠能作內而不作外,用靜而不用作,循分守常,斯亦安往而不吉哉!


214.   měi jiàn qín kǔ zhī rén jué wú láo jí,xiǎn dá zhī shì duō chū hán mén,cǐ yì yíng xū xiāo zhǎng zhī jī,zì rán zhè lǐ yě.


  每見勤苦之人絕無癆疾,顯達之士多出寒門,此亦盈虛消長之機,自然這理也。


215.   yù lì jǐ,biàn shì hài jǐ; kěn xià rén,zhōng néng shàng rén.


  欲利己,便是害己;肯下人,終能上人。


216. gǔ zhī kè xiào zhě duō yǐ,dú chēng yú shùn wèi dà xiào,gài néng wéi qí nán yě; gǔ zhī yǒu cái zhě zhòng yǐ,dú chēng zhōu gōng wèi měi cái,gài néng běn yú dé yě.


  古之克孝者多矣,獨稱虞舜為大孝,蓋能為其難也;古之有才者眾矣,獨稱周公為美才,蓋能本於德也。


217. bù néng suō tóu zhě,qiě xiū suō tóu; kě yǐ fàng shǒu zhě,biàn xū fàng shǒu.


  不能縮頭者,且休縮頭;可以放手者,便須放手。


218. jū yì qí mìng,jiàn wēi shòu mìng,yán mìng zhě zǒng bù wài shùn shòu qí zhèng; mù nè jìn rén,qiǎo lìng xiān rén,qiú rén zhě jí kě zhī cóng rù zhī fāng.


  居易俟命,見危授命,言命者總不外順受其正;木訥近仁,巧令鮮仁,求仁者即可知從入之方。


219.   jiàn xiǎo lì,bù néng lì dà gōng; cún sī xīn,bù néng móu gōng shì.


  見小利,不能立大功;存私心,不能謀公事。


220. zhèng jǐ wèi lǜ rén zhī běn,shǒu chéng niàn chuàng yè zhī jiān.


  正己為率人之本,守成念創業之艱。


221.   zài shì wú guò bǎi nián,zǒng yào zuò hǎo rén,cún hǎo xīn,liú gè hòu dài bǎng yàng; móu shēng gè yǒu héng yè,nǎ dé guǎn xián shì,shuō xián huà,huāng wǒ zhèng jīng gōng fū.


  在世無過百年,總要作好人,存好心,留個後代榜樣;謀生各有恆業,哪得管閒事,說閒話,荒我正經工夫。



分享到:


相關文章: